Son yıllarda küresel düzeyde sel felaketleri gözle görülür bir artış gösteriyor. Bu artışın temel nedenleri çeşitlidir. İklim değişikliğiyle deniz suyu sıcaklıklarının yükselmesi ve aşırı hava olaylarının sıklığının artması sel riskini artırdı. Aynı zamanda, hızlı kentsel genişleme süreci altyapı eksiklikleri ve su tahliye sistemlerindeki problemleri beraberinde getirerek sel felaketlerine davetiye çıkarabilmektedir. Bu tehditleri azaltmak ve sel felaketlerini önlemek amacıyla toplumsal farkındalık oluşturulması, çevre dostu kentsel planlamaya ağırlık verilmesi, etkili afet yönetimi uygulanması ve iklim değişikliği ile mücadele gibi adımlar atılabilir.
Aşırı ani yağış olayları sele sebebiyet veriyor!
Aşırı yağmur ile aniden yoğun yağışlar sonucunda yüzey sularının hızla artar, akarsu seviyelerinin yükselir ve su taşkınlarının meydana gelir. Bu şekilde oluşan sel afeti “flash flood” olarak adlandırılır. Aşırı yağmurun sele etkisi, şiddetli ve ani yağışların olduğu bölgelerde sıklıkla meydana gelir ve ciddi zararlar ve tehlikeler oluşturabilir.
8 – 9 – 10 Temmuz 2023 tarihlerinde gerçekleşen aşırı yağış Batı Karadeniz bölgesinde sel ve heyelan hadiselerine sebep oldu. Biz de bu kurak aylarda bu çeşit bir yağışın ve getirdiği etkilerin derinlerine inmek istedik. Çalışmamızı Sakarya ili özelinde gerçekleştirdik. Uzun yıllar yağış ortalamaları ve yağan maksimum yağışları karşılaştırdık. Sonuçlar bizi de çok şaşırttı.
- Mavi olarak çizilmiş eğri bize ortalama yağışı temsil etmektedir. Bu ortalama, 30 yıl süresinde sadece Temmuz ayında yağan yağışlar hesaba katıldı.
- Kırmızı olarak çizilmiş eğri bize 30 yıl süresinde sadece Temmuz aylarında ilgili gün içerisinde yağan maksimum yağışlardır.
- Sakarya ilinde Temmuz ayı için 30 yıllık ortalama olarak toplam yağışı 49.7 mm olarak hesapladık
- Sadece 8 Temmuz 2023 tarihinde Sakarya ilinde 65.2 mm toplam yağış meydana gelmiştir. Bu Sakarya ilinin Temmuz ayı toplam yağışlarının ortalamasından bile fazladır.
- Melen lokasyonunda sadece 8 Temmuz 2023 tarihinde 84.37 mm yağış meydana gelmiştir. Bu 30 yıllık Temmuz aylarının en şiddetli yağışlı günüdür.
Sonuç olarak,
8 Temmuz 2023 tarihinde Sakarya ilinde yağan toplam yağış 30 yıllık süreçte Temmuz ayında yağan toplam yağıştan bile fazla. Bu çeşit bir ani yağışın getireceği hadiselerden birinin sel olmaması kaçınılmaz olduğunu yaşayarak öğrenmiş olduk.
Türkiye, coğrafi konumu ve değişen iklim koşulları nedeniyle sel riski taşıyan bir ülke. Dağlık bölgelerdeki yoğun yağışlar, deniz etkisi, dere yatağı yapılaşma, büyük akarsuların varlığı ve hızlı kentsel genişleme gibi faktörler sel felaketlerinin oluşma olasılığını artırmaktadır. Türkiye’deki sel riski taşıyan bölgelerde, bu riskler hakkında bilinçli olmalı ve olumsuz etkilerle başa çıkma konusunda hazırlıklı olmalıdır. Acil durum planlarının oluşturulması, sel sırasında güvenli bölgelere aşina olunması ve sel koruma önlemlerine uymak gibi adımlar, riski azaltmada etkili olabilir. Türkiye’nin afet yönetimi ve altyapı geliştirmeleri konusundaki çabaları, sel felaketlerinin etkilerini en aza indirmek için büyük bir önem taşımaktadır. Doğal afetlere karşı hazırlıklı ve dayanıklı bir toplum oluşturmak, gelecekte olası sel felaketleriyle daha iyi başa çıkmamıza yardımcı olacaktır.
Sel başta olmak üzere iklime dayalı fiziksel risklerinizi öğrenebilirsiniz.
